GDANSK 


 

SOLIDARNOSC

Solidarnosc is een Poolse vakbond dat werd opgericht op 17 september 1980 bij de scheepswerf van Gdansk onder leiding van Lech Walesa. Het was de eerste vakbond in een Warschaupact land dat niet werd gecontroleerd door de Communistische Partij.


Solidarnosc vormde in de jaren 1980 een brede anti bureaucratische sociale beweging met hulp van intellectuele arbeiders en de Rooms-katholieke kerk, die van cruciaal belang zou blijken. 


Solidarnosc bepleit geweldloosheid in de activiteiten van haar leden.  In september 1981 werd Lech Walesa tijdens de eerste nationale congres gekozen als president. Ook werd een republikeins programma, de "zelfbesturend republiek" , aangenomen.

De overheid probeerde de vakbond te vernietigen, met de staat van beleg van 1981 en een aantal jaren van onderdrukking. Vanaf 1983 werd de staat van beleg ingetrokken, maar de staat hield grip op zijn burgers en het politieke leven. 

Gedurende de jaren tachtig bleef Solidarnosc alleen bestaan als ondergrondse beweging, ondersteund door de kerk en de CIA. 

Door stakingen overal in het land moest men uiteindelijk met de vakbond beginnen te onderhandelen.


In april 1989 begonnen de Ronde Tafel Gesprekken tussen regering en Solidarnosc dat leidde tot semi-vrije verkiezingen.


Tegen het einde van augustus werd er een coalitie gevormd die werd geleid door Solidarnosc, met Tadeusz Marowiecki als verkozen premier.

Sinds 1989 is Solidarnosc uitgegroeid tot een meer traditionele vakbond. 

Politiek pluralisme, persvrijheid. vrij grensverkeer werd ingevoerd evenals de verandering van planeconomie naar markteconomie.


De invloed van Solidarnosc heeft geleid tot verspreiding van de anti-communistische idealen en bewegingen in de Oostblok landen en verzwakking van hun communistische regeringen.


Europejskie Centrum Solidarnosci - Het Centrum voor Europese Solidariteit


Het gebouw is ontworpen door het Poolse architectenbureau Fort en geopend in augustus 2014.

Het museum is voornamelijk gewijd aan de geschiedenis van de vakbond Solidariteit ( Solidarnosc ) Ook is er ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen.

 

 

In april 1989 begonnen de Ronde Tafel Gesprekken
In april 1989 begonnen de Ronde Tafel Gesprekken

Pomnik Poleglych Stoczniowców - Monument voor de omgekomen havenarbeiders

Het monument voor de gevallen havenarbeiders werd onthuld op 16 december 1980 door vertegenwoordigers van de families van de slachtoffers. Lech Walesa hield een toespraak en plaatste een brandende kaars tussen de kruizen van het 42 meter hoge monument.


Het monument staat op het plein "Plac Solidarnosc", bij de ingang van het vroegere Lenin scheepswerf, ter herdenking aan de havenarbeiders die in 1970 werden doodgeschoten. 



Fontana Neptuna - Neptunusfontein

De zes verdiepingen tellende historische watermolen in de oude binnenstad van Gdansk werd gebouwd door de Teutoonse Ridders in 1350.

Het is gelegen op een eiland, in een splitsing van de Raduna kanaal. De molen werd aangedreven door het water van de Raduna, door middel van achttien grote waterraden met een diameter van vijf meter.


De molen bleef tot het einde van de Tweede Wereldoorlog in gebruik. Tijdens de oorlog raakte het gedeeltelijk verwoest. Na de oorlog werd het gerestaureerd

De Grote Molen diende behalve als korenmolen ook als graanzolder en bakkerij.


Het was het grootste industriële object van Noord-Europa tijdens de middeleeuwen.


Tegenwoordig doet de Grote Molen dienst als winkelcentrum.



 De Neptunusfontein voor het Artus  Hof aan de Lange Markt symboliseert  de band van Gdansk met de zee. 

 Het werd gebouwd op initiatief van  de burgermeester van Gdansk,  Bartlomiej Schachman.

 Het model werd door Peter Hussen in  Augsburg gegoten en het ontwerp  van de bron is van Abraham van de  Brocke. De versierde hek rondom de  fontein dateert uit 1634. In de jaren  1757-1761 werd de fontein in  Rococostijl heringericht.


Wielki Mlyn - Grote Molen



Zuraw - Kraanpoort

 

De Kraanpoort is de oudste bewaard gebleven hijskraan in Europa en het meest karakteristieke gebouw in Gdansk.

Het werd gebouwd tussen 1442 en 1444 en heeft twee bakstenen torens met een houten katrolsysteem daartussen geplaatst.  Het gebouw telt zes verdiepingen en is 31 meter hoog.


Het had een drievoudige functie:

  1. Een lading hijsen
  2. Verdedigingswerk
  3. En als stadspoort

Tegenwoordig is de Zuraw Crane ( Kraanpoort ) een onderdeel van het Centraal Maritiem Museum en beschikt over een tentoonstelling over het leven in een havenstad in tijden van zijn grootste welvaart, tussen de 16e en 18e eeuw.

Gdansk, de graanschuur van Europa, was de meest dynamische haven aan de oostzee. 

De Kraanpoort ligt aan de Dlugie Pobrzeze aan de rivier de Motlawa.



Dwor Artusa - Artus Hof


Artus Hof ligt aan de Dlugi Targ ( Lange Markt ) nr. 44 in Gdansk. Het bestaat uit twee naast elkaar gelegen herenhuizen.

De naam Artusa is afgeleid van de middeleeuwse legende van Koning Arthur ( 5 de en 6 de eeuw na christus ), een toonbeeld van ridderlijke deugden.

 

Artus Hof werd gebouwd tussen 1348-1350 aan de zogenaamde Koninklijke Route. In 1476 is het door brand verwoest. Een nieuwe Hof werd tussen 1477-1481 gebouwd. In veel Hanzesteden verschenen in de 14 de eeuw Artus rechtbanken.  Deze werden gebruikt door rijke kooplieden en adellijken als een gemeenschappelijke gildehuis voor het houden van vergaderingen, feesten e.d.

 

Onder leiding van Abraham van de Blocke kreeg Artus Hof in 1617 zijn in renaissance stijl gebouwde monumentale gevel. Op de voorgevel bevinden zich o.a. twee Romeinen: Scipio Africanus, leider en veroveraar van de Carthagers en Camillus, ridder van Rome uit de tijd van de oorlog tegen de Galliërs.

De andere twee zijn Grieken: Themistocles, de Atheense leider in de oorlog tegen de Perzen en de Joodse koning van Juda Maccabee, bevrijder van Judea door de regel van de Seleuciden.

Twee medaillons aan beide zijden van het portaal zijn de portretten van de Zweedse ( en Poolse ) Koning Sigismund III en Wasa en zijn zoon, Prins Wladyslaw, de toekomstige koning van Polen en koning van Zweden.

Op het dak staat Fortuna, de godin van het geluk. 

 

In het begin van de 17 de eeuw werd het gebouw in gebruik genomen als een ruimte voor markthandelaren en tussen 1742-1945 deed het dienst als Graanbeurs.

 

Tijdens de Franse bezetting, in de vroege 19 de eeuw, diende het tijdelijk als militair ziekenhuis.

 

Artus Hof werd zwaar beschadigd tijdens de Oost-Pommeren offensief van het Rode Leger in 1945, maar werd na de oorlog in volle glorie hersteld.

 

In het museum is de grootste Kacheloven ter wereld te bewonderen. De kachel is gemaakt door Georg Stelzener ( 1546 ) en is ongeveer twaalf meter hoog en versierd met 520 tegels. Elk van de tegel is origineel en met de hand beschilderd met o.a. wapenschilden en portretten van Europese heersers. Aan de muren hangen door computertechniek gereconstrueerde schilderijen en aan het plafond hangen Scheepsmodellen

 


Dlugi Targ - Lange Markt



Ulica Mariacka - Mariastraat


Mariacka is ongetwijfeld de mooiste straat van Gdansk. Vanaf Dlugie Pobrzeze , langs de rivier de Motlawa , bereikt men via de Mariacka poort deze schitterende straat met zijn karakteristieke gebouwen en decoratieve portieken. Veel van de balkons hebben waterspuwers in de vorm van draken of vissen. 

De verweerde trappen waren vroeger een statussymbool van welgestelde families. Er woonden meestal rijke handelaren en goudsmeden.

Het straatje is altijd een inspiratiebron geweest voor schilders en schrijvers en is diverse malen gebruikt als filmlocatie.

Je vindt er veel amberwinkeltjes en galeriën , maar ook restaurantjes.

Aan het eind van de Mariacka staat de Mariabasiliek.

 

https://www.360cities.net/nl/image/mariacka-street

 


Zlota Kamieniczka - Gouden Huis

 Het Gouden Huis werd in 1609 opgericht door Jan Speymann, de Burgemeester van de stad en tegelijkertijd een rijk koopman. Het huis is beroemd om zijn rijk versierde gevel, die in 1618 werd voltooid. Overigens is het huis wit en heeft het groene kozijnen, maar heeft vergulde versieringen.

Abraham van den Brocke heeft het huis ontworpen, hij was ook verantwoordelijk voor de gevel van de Artus Hof.


Arsenaal

Het Arsenaal werd gebouwd van 1600-1609 op de middeleeuwse lijn van de stadsmuren. Het werd ontworpen door Opbergen en is een prachtig voorbeeld van de Renaissance architectuur in de stad.


De Wapenkamer was zwaar beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar is nu volledig gerenoveerd. 

Het werd gebouwd met kleine, rode Nederlandse baksteen en versierd met decoraties van zandsteen en rijke vergulden.

Aan beide zijden van de gevel staan twee achthoekige torens.